Zapalenie przełyku: objawy, przyczyny i skuteczne leczenie
Zapalenie przełyku to schorzenie, które może znacząco wpłynąć na komfort życia, powodując szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Zrozumienie jego przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla szybkiego powrotu do zdrowia. Przełyk, jako przewód łączący gardło z żołądkiem, jest narażony na wiele czynników mogących prowadzić do stanu zapalnego. Najczęściej spotykane przyczyny to refluks żołądkowo-przełykowy, gdzie treść żołądkowa cofa się do przełyku, drażniąc jego śluzówkę. Kwas żołądkowy, silnie drażniący, może prowadzić do nadżerek i stanu zapalnego. Inne czynniki to infekcje, takie jak grzybicze (kandydoza przełyku, szczególnie u osób z osłabioną odpornością), wirusowe (np. wirus opryszczki) czy bakteryjne. Przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza tych, które mogą uszkadzać śluzówkę przełyku lub są przyjmowane bez odpowiedniej ilości wody, również może wywołać zapalenie. Alergeny pokarmowe mogą być kolejną przyczyną, prowadząc do eozynofilowego zapalenia przełyku, które charakteryzuje się nagromadzeniem eozynofilów w ścianie przełyku.
Objawy zapalenia przełyku mogą być zróżnicowane i zależą od przyczyny oraz stopnia zaawansowania stanu zapalnego. Najczęściej zgłaszane symptomy to ból lub pieczenie w klatce piersiowej, często mylone z bólem serca, który nasila się podczas jedzenia lub leżenia. Dysfagia, czyli trudność w połykaniu, jest kolejnym uciążliwym objawem. Pacjenci mogą odczuwać ból podczas przechodzenia pokarmu przez przełyk. Niekiedy pojawia się uczucie przeszkody w gardle lub przełyku. Uczucie cofania się treści żołądkowej do ust (regurgitacja) lub kwaśny posmak w ustach to typowe oznaki refluksu. Nudności, wymioty, a nawet krwawienia z przełyku, objawiające się krwawymi wymiotami lub obecnością krwi w stolcu, mogą świadczyć o poważniejszym uszkodzeniu śluzówki. W przypadku infekcyjnego zapalenia przełyku, mogą towarzyszyć mu objawy ogólne, takie jak gorączka, osłabienie czy ból gardła. Ważne jest, aby nie lekceważyć żadnych z tych symptomów, ponieważ wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zapobiec poważniejszym komplikacjom, takim jak zwężenie przełyku, owrzodzenia czy zwiększone ryzyko rozwoju raka przełyku.
Leczenie zapalenia przełyku jest zawsze dostosowywane do przyczyny schorzenia. W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego, podstawą jest modyfikacja diety i stylu życia. Zaleca się unikanie potraw tłustych, pikantnych, kwaśnych, czekolady, kawy i alkoholu. Należy jeść mniejsze posiłki, unikać jedzenia przed snem i spać z uniesioną głową. Farmakologicznie stosuje się leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, takie jak inhibitory pompy protonowej (IPP) lub leki blokujące receptory H2. W przypadku infekcji, leczenie polega na podawaniu odpowiednich leków przeciwgrzybiczych, przeciwwirusowych lub antybiotyków. W eozynofilowym zapaleniu przełyku stosuje się często dietę eliminacyjną oraz leki sterydowe miejscowo. W przypadkach, gdy zwężenie przełyku jest znaczące, może być konieczne wykonanie zabiegu poszerzenia przełyku (dilatacji). Warto pamiętać, że skuteczne leczenie wymaga ścisłej współpracy z lekarzem i regularnych kontroli. Wczesne rozpoznanie objawów i podjęcie odpowiednich kroków terapeutycznych jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjenta.
Jeśli doświadczasz niepokojących dolegliwości, które mogą wskazywać na zapalenie przełyku, warto poszukać szczegółowych informacji na temat tego schorzenia. Zrozumienie mechanizmów powstawania choroby i jej objawów jest pierwszym krokiem do skutecznego leczenia. Zachęcamy do zapoznania się z fachową wiedzą na temat zapalenie przełyku objawy, które mogą pomóc w lepszym zrozumieniu problemu i nawiązaniu dialogu z lekarzem.
Pamiętaj, że zdrowie przełyku jest niezwykle ważne dla ogólnego samopoczucia. Regularne badania profilaktyczne i szybka reakcja na niepokojące symptomy mogą uchronić Cię przed poważniejszymi konsekwencjami. Dbaj o swoją dietę, styl życia i nie wahaj się konsultować z lekarzem, gdy tylko poczujesz, że coś jest nie tak. Wczesne wykrycie i leczenie to podstawa zdrowego przełyku i komfortowego życia.
Zapalenie przełyku, choć często bagatelizowane, może prowadzić do długoterminowych problemów zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone. Kluczowe jest zwrócenie uwagi na sygnały wysyłane przez organizm i niezwłoczne podjęcie działań. Szczególnie ważne jest, aby nie pomijać żadnych niepokojących objawów, takich jak przewlekłe pieczenie w klatce piersiowej, trudności z połykaniem czy nawracające bóle. Właściwa diagnoza pozwala na wdrożenie terapii celowanej, która przyniesie ulgę i zapobiegnie powikłaniom. Dlatego też, edukacja na temat tego schorzenia jest niezwykle istotna dla wszystkich.
W kontekście zapalenia przełyku, warto podkreślić rolę profilaktyki. Zdrowa, zbilansowana dieta, unikanie używek takich jak alkohol i papierosy, a także utrzymanie prawidłowej masy ciała, mogą znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju tej choroby. Dodatkowo, odpowiednie nawodnienie organizmu i unikanie stresu również mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Pamiętajmy, że nasze codzienne nawyki mają bezpośredni wpływ na stan naszego zdrowia.
Zapalenie przełyku może przybierać różne formy, od łagodnych stanów zapalnych po poważniejsze uszkodzenia śluzówki. W zależności od przyczyny, leczenie może obejmować zarówno zmiany w diecie i stylu życia, jak i farmakoterapię. W niektórych przypadkach konieczna może być nawet interwencja chirurgiczna. Dlatego tak ważne jest, aby niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, gdy tylko pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy. Tylko specjalista jest w stanie postawić właściwą diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.
W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat objawów i leczenia zapalenia przełyku, zalecamy odwiedzenie strony: zapalenie przełyku objawy.
Podsumowując, zapalenie przełyku jest schorzeniem, które wymaga uwagi i odpowiedniego podejścia. Zrozumienie jego przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla powrotu do zdrowia i zapobiegania powikłaniom. Nie bagatelizuj żadnych symptomów i zawsze konsultuj się z lekarzem w przypadku wątpliwości.
Objawy wstrząsu mózgu u dziecka: rozpoznanie i postępowanie
Wstrząśnienie mózgu u dziecka to stan wymagający szczególnej uwagi, ponieważ rozwijający się mózg jest bardziej podatny na uszkodzenia, a objawy mogą być subtelne i trudne do zinterpretowania. Dzieci, zwłaszcza te młodsze, często nie potrafią precyzyjnie opisać swoich dolegliwości, co utrudnia diagnozę. Wstrząśnienie mózgu jest łagodnym urazem mózgu, który zazwyczaj nie powoduje trwałych uszkodzeń, ale wymaga odpowiedniego postępowania i obserwacji. Najczęściej do urazu dochodzi w wyniku upadku, uderzenia głową, wypadku komunikacyjnego lub podczas aktywności fizycznej. Kluczowe jest rozpoznanie wczesnych objawów, które mogą pojawić się natychmiast po urazie lub rozwinąć się w ciągu kilku godzin lub dni.
Objawy wstrząśnienia mózgu u dziecka można podzielić na kilka kategorii: fizyczne, poznawcze, emocjonalne i związane ze snem. Do objawów fizycznych należą: ból głowy, który może być pulsujący lub stały, nudności i wymioty, zawroty głowy, problemy z równowagą, nadwrażliwość na światło (fotofobia) i dźwięki (fonofobia), a także zmęczenie i uczucie osłabienia. Dziecko może wyglądać na blade, mieć rozszerzone źrenice lub problemy z akomodacją wzroku. W niektórych przypadkach może pojawić się utrata przytomności, choć nie zawsze jest to obecne przy wstrząśnieniu mózgu.
Objawy poznawcze obejmują trudności z koncentracją, problemy z pamięcią (zarówno krótkotrwałą, jak i długotrwałą), spowolnienie myślenia, problemy z rozwiązywaniem problemów i podejmowaniem decyzji, a także dezorientację. Dziecko może mieć trudności z nauką, wykonywaniem prostych zadań szkolnych lub zapamiętywaniem informacji. Może również wydawać się "zamroczone" lub nieobecne. Zmiany w zachowaniu i emocjach są również częste. Dziecko może stać się bardziej drażliwe, płaczliwe, apatyczne, zaniepokojone, a nawet wykazywać objawy depresji lub lęku. Może mieć trudności z kontrolowaniem emocji, reagować przesadnie na bodźce lub wykazywać nagłe zmiany nastroju.
Problemy ze snem są kolejnym częstym objawem. Dziecko może mieć trudności z zasypianiem, nadmiernie spać, lub doświadczać nieregularnych cykli snu i czuwania. Może być senne w ciągu dnia lub budzić się w nocy. Rodzice powinni zwracać uwagę na wszelkie zmiany w zachowaniu i samopoczuciu dziecka po urazie głowy. Nawet jeśli objawy wydają się łagodne, ważne jest, aby nie lekceważyć potencjalnego urazu mózgu. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie postępowanie są kluczowe dla prawidłowego procesu zdrowienia i zapobiegania długoterminowym powikłaniom.
Postępowanie po urazie głowy u dziecka powinno obejmować natychmiastową ocenę stanu przez lekarza, nawet jeśli objawy są łagodne. Lekarz przeprowadzi wywiad, zbada dziecko neurologicznie i może zlecić dodatkowe badania, takie jak tomografia komputerowa (TK) głowy, jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości co do ciężkości urazu lub obecności innych obrażeń. Podstawą leczenia wstrząśnienia mózgu jest odpoczynek fizyczny i psychiczny. Dziecko powinno unikać wysiłku fizycznego, gier sportowych, a także nadmiernego obciążenia umysłowego, takiego jak czytanie, oglądanie telewizji, korzystanie z komputera czy telefonu. Stopniowy powrót do aktywności jest kluczowy, a powinien odbywać się pod kontrolą lekarza.
Kluczowe jest monitorowanie stanu dziecka przez rodziców i opiekunów. W przypadku nasilenia się objawów, takich jak silny ból głowy, nawracające wymioty, narastająca senność, drgawki, problemy z chodzeniem, zaburzenia widzenia, lub jeśli dziecko ma trudności z przebudzeniem, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub udać się na oddział ratunkowy. Powrót do szkoły i aktywności sportowych powinien być stopniowy i uzależniony od pełnego ustąpienia objawów. Powrót do pełnej sprawności może trwać od kilku dni do kilku tygodni.
W przypadku podejrzenia wstrząśnienia mózgu u dziecka, niezwykle ważne jest, aby zasięgnąć fachowej porady medycznej i uzyskać szczegółowe informacje dotyczące dalszego postępowania. Zrozumienie objawy wstrząsu mózgu u dziecka jest kluczowe dla zapewnienia mu odpowiedniej opieki i szybkiego powrotu do zdrowia.
Pamiętajmy, że mózg dziecka jest w fazie rozwoju i jest szczególnie wrażliwy na urazy. Dlatego też, każde uderzenie w głowę, które budzi niepokój, powinno być skonsultowane z lekarzem. Odpowiednia diagnoza i leczenie mogą zapobiec długoterminowym problemom neurologicznym i emocjonalnym. Edukacja rodziców na temat objawów i postępowania po urazie głowy jest niezwykle ważna.
Wstrząśnienie mózgu, mimo że jest łagodnym urazem, może mieć znaczący wpływ na życie dziecka, wpływając na jego samopoczucie, zdolności poznawcze i emocjonalne. Dlatego też, kluczowe jest świadome podejście do profilaktyki i szybkiego reagowania na wszelkie niepokojące symptomy. Zrozumienie specyfiki urazów u dzieci jest niezbędne dla zapewnienia im najlepszej możliwej opieki.
W celu uzyskania rzetelnych informacji na temat rozpoznawania i leczenia wstrząśnienia mózgu u dzieci, zapraszamy do zapoznania się z artykułem na stronie: objawy wstrząsu mózgu u dziecka.
Podsumowując, rozpoznanie objawów wstrząśnienia mózgu u dziecka jest kluczowe dla zapewnienia mu odpowiedniej opieki. Szybka reakcja, konsultacja lekarska i odpowiedni odpoczynek są fundamentem prawidłowego powrotu do zdrowia.
Czerwone kropki na skórze: analiza przyczyn i znaczenie
Pojawienie się czerwonych kropek na skórze może być powodem do niepokoju, zwłaszcza gdy towarzyszą im inne objawy lub gdy ich liczba się zwiększa. Te drobne zmiany skórne, często określane jako naczyniaki rubinowe (ang. cherry angiomas) lub plamki Campbell de Morgana, są powszechnym zjawiskiem, szczególnie u osób dorosłych. Zazwyczaj są łagodne i niegroźne, jednak w niektórych przypadkach mogą wskazywać na inne schorzenia. Zrozumienie ich natury i potencjalnych przyczyn jest kluczowe dla właściwej oceny stanu zdrowia skóry.
Naczyniaki rubinowe to niewielkie, wypukłe lub płaskie zmiany skórne o jaskrawoczerwonym kolorze, zazwyczaj o średnicy od 0,5 do 5 mm. Powstają one w wyniku rozrostu naczyń krwionośnych w skórze właściwej. Najczęściej pojawiają się na tułowiu, ramionach, szyi i twarzy, ale mogą wystąpić na całym ciele. Ich pojawienie się jest często związane z wiekiem, ponieważ ich ilość zazwyczaj rośnie wraz z upływem lat. Pierwsze naczyniaki mogą pojawić się już w okresie dojrzewania, ale najczęściej diagnozuje się je u osób po trzydziestym roku życia. Ich liczba może wahać się od kilku do nawet kilkuset.
Przyczyny powstawania naczyniaków rubinowych nie są do końca poznane, jednak istnieje kilka czynników, które mogą wpływać na ich rozwój. Predyspozycje genetyczne odgrywają znaczącą rolę – jeśli rodzice lub dziadkowie mieli tego typu zmiany, istnieje większe prawdopodobieństwo ich wystąpienia u potomstwa. Czynniki hormonalne, zwłaszcza zmiany poziomu estrogenów, mogą być powiązane z pojawieniem się naczyniaków, dlatego częściej obserwuje się je u kobiet, zwłaszcza w okresie ciąży, menopauzy lub podczas stosowania terapii hormonalnej. Niektóre badania sugerują również związek z czynnikami środowiskowymi, w tym z ekspozycją na promieniowanie UV, choć nie jest to tak silnie udokumentowane jak w przypadku innych zmian skórnych.
Ważne jest, aby odróżnić łagodne naczyniaki rubinowe od innych, potencjalnie groźniejszych zmian skórnych. Czasami czerwone kropki mogą być objawem plamicy, czyli wybroczyn krwionośnych, które powstają w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych i wynaczynienia krwi do tkanek. Plamica może mieć różne przyczyny, w tym zaburzenia krzepnięcia krwi, niedobór witaminy C, reakcje alergiczne, infekcje, choroby autoimmunologiczne lub stosowanie niektórych leków. Plamki w przebiegu plamicy są zazwyczaj mniejsze, płaskie i nie bledną pod naciskiem. Mogą się pojawiać nagle i często występują na kończynach dolnych.
Innym rodzajem zmian, które mogą być mylone z naczyniakami, są zmiany pigmentacyjne, takie jak pieprzyki (znamiona barwnikowe). Chociaż są one zazwyczaj brązowe lub czarne, niektóre atypowe pieprzyki mogą mieć czerwonawe zabarwienie. Kluczowe jest regularne samobadanie skóry i zwracanie uwagi na wszelkie zmiany w wyglądzie, wielkości, kształcie lub kolorze istniejących znamion. W przypadku wątpliwości, niezbędna jest konsultacja z dermatologiem.
Jeśli czerwone kropki na skórze są liczne, szybko się pojawiają, zmieniają wygląd, krwawią lub powodują dyskomfort, konieczna jest wizyta u lekarza. Dermatolog będzie w stanie dokładnie ocenić charakter zmian, przeprowadzić odpowiednie badania i postawić trafną diagnozę. W przypadku łagodnych naczyniaków rubinowych, leczenie zazwyczaj nie jest konieczne, chyba że są one źródłem dyskomfortu estetycznego. Wówczas można je usunąć za pomocą zabiegów takich jak elektrokoagulacja, laseroterapia lub krioterapia.
Zrozumienie różnic między poszczególnymi typami zmian skórnych jest kluczowe dla zachowania zdrowia. W przypadku pojawienia się czerwonych kropek na ciele, warto zapoznać się z dostępnymi informacjami na temat ich przyczyn i znaczenia. Zachęcamy do poszerzenia wiedzy na temat czerwone kropki na skórze, aby móc świadomie dbać o kondycję swojej skóry.
Pamiętajmy, że skóra jest największym organem naszego ciała i często odzwierciedla stan naszego ogólnego zdrowia. Regularne obserwowanie jej stanu i reagowanie na wszelkie niepokojące zmiany jest kluczowe dla wczesnego wykrywania potencjalnych problemów. Nie lekceważmy sygnałów, które wysyła nam nasza skóra.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących zmian skórnych, zawsze najlepiej jest skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Tylko specjalista jest w stanie postawić prawidłową diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie lub dalszą obserwację. Dbajmy o swoją skórę z należytą uwagą.
W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat analizy wypukłych kropek na skórze i potencjalnych zagrożeń, zapraszamy do zapoznania się z treścią na stronie: czerwone kropki na skórze.
Podsumowując, czerwone kropki na skórze, zwłaszcza te o charakterze naczyniaków rubinowych, są zazwyczaj łagodne. Jednakże, w przypadku pojawienia się niepokojących objawów lub zmian, konsultacja lekarska jest niezbędna.
Twardy guzek w pachwinie po prawej stronie: przyczyny i diagnoza
Pojawienie się twardego guzka w pachwinie, szczególnie po prawej stronie, może budzić niepokój i wymagać dokładnej diagnozy. Pachwina, czyli okolica przejścia między jamą brzuszną a kończyną dolną, jest miejscem, gdzie znajduje się wiele struktur, w tym węzły chłonne, naczynia krwionośne i limfatyczne, a także mięśnie i tkanka tłuszczowa. Wszelkie zmiany w tej okolicy mogą mieć różne podłoże, od łagodnych stanów zapalnych po poważniejsze schorzenia. Zrozumienie potencjalnych przyczyn i procesu diagnostycznego jest kluczowe dla właściwego postępowania.
Najczęstszą przyczyną wyczuwalnego guzka w pachwinie są powiększone węzły chłonne. Węzły chłonne pełnią funkcję filtracyjną w układzie odpornościowym, wyłapując patogeny i komórki nowotworowe. Powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) jest często reakcją na infekcje zlokalizowane w obrębie miednicy, narządów płciowych, kończyn dolnych lub jamy brzusznej. W przypadku infekcji bakteryjnych, wirusowych lub grzybiczych, węzły chłonne mogą stać się bolesne, twarde i powiększone. Po ustąpieniu infekcji, węzły zazwyczaj wracają do normy.
Inne możliwe przyczyny guzka w pachwinie obejmują przepuklinę pachwinową, która powstaje, gdy tkanka z jamy brzusznej, na przykład fragment jelita lub tkanka tłuszczowa, przeciska się przez osłabiony obszar w ścianie jamy brzusznej. Przepuklina może być wyczuwalna jako miękki lub twardy guzek, który często staje się bardziej widoczny podczas wysiłku fizycznego lub kaszlu. W przypadku przepukliny uwięźniętej, gdy fragment jelita zostaje uciśnięty, może pojawić się silny ból i objawy niedrożności jelit.
Zmiany skórne i podskórne, takie jak cysty (torbiele), ropnie lub tłuszczaki, również mogą objawiać się jako guzki w pachwinie. Ropień jest zazwyczaj bolesny, zaczerwieniony i może zawierać ropę. Tłuszczak to łagodny nowotwór tkanki tłuszczowej, który jest zazwyczaj miękki i ruchomy. Z kolei cysta to zamknięta jama wypełniona płynem lub masą. Zapalenie mieszków włosowych lub gruczołów potowych również może prowadzić do powstania bolesnych guzków.
W rzadkich przypadkach, twardy guzek w pachwinie może być objawem poważniejszego schorzenia, takiego jak nowotwór złośliwy. Przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych pachwinowych mogą pochodzić z nowotworów zlokalizowanych w obrębie narządów płciowych (np. rak jądra u mężczyzn, rak sromu lub rak szyjki macicy u kobiet), odbytu, dolnej części układu moczowego lub kończyn dolnych. Należy również rozważyć możliwość pierwotnych nowotworów tkanki łącznej lub chłoniaków.
Diagnostyka guzka w pachwinie zazwyczaj rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Lekarz oceni wielkość, konsystencję, ruchomość, bolesność guzka oraz stan okolicznych węzłów chłonnych. W zależności od podejrzewanej przyczyny, mogą być zlecone dodatkowe badania. Badania obrazowe, takie jak ultrasonografia (USG) pachwiny, są bardzo pomocne w ocenie charakteru guzka, jego pochodzenia (np. węzeł chłonny, przepuklina, torbiel) i stosunku do otaczających tkanek.
W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie biopsji guzka lub powiększonego węzła chłonnego. Pobranie próbki tkanki i jej analiza histopatologiczna pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy, zwłaszcza w przypadku podejrzenia nowotworu. Badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, CRP (białko C-reaktywne) czy badania serologiczne, mogą pomóc w identyfikacji infekcji.
Jeśli zauważysz u siebie twardy guzek w pachwinie, niezależnie od jego lokalizacji po prawej czy lewej stronie, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem. Szybka diagnoza jest kluczowa dla wdrożenia odpowiedniego leczenia. Warto poszerzyć swoją wiedzę na temat tego, jak zdiagnozować twardy guzek w pachwinie po prawej stronie, aby być lepiej przygotowanym do wizyty u specjalisty.
Pamiętaj, że profilaktyka i regularne samokontrole są niezwykle ważne. Zwracaj uwagę na wszelkie zmiany w swoim ciele i nie ignoruj niepokojących objawów. Wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
W kontekście zdrowia, szczególnie w obszarze pachwiny, ważne jest, aby wiedzieć, jakie symptomy mogą wskazywać na poważniejsze schorzenia. Dlatego też, edukacja na temat potencjalnych przyczyn i metod diagnostyki jest niezbędna. Nie wahaj się pytać lekarza o wszelkie wątpliwości.
W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat objawów, czynników wywołujących i roli lekarza w diagnozie guzków w pachwinie, zapraszamy do zapoznania się z artykułem na stronie: twardy guzek w pachwinie po prawej stronie.
Podsumowując, twardy guzek w pachwinie wymaga konsultacji lekarskiej. Dokładna diagnoza, oparta na wywiadzie, badaniu fizykalnym i ewentualnych badaniach dodatkowych, pozwoli na ustalenie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia.